بررسی کارآیی رویکردهای کمینگی و بهینگی در تبیین مطابقة فعل و فاعل در زبان فارسی

در مقالة حاضر به بررسی دستگاه مطابقة فعل لازم و فاعل در زبان فارسی می­پردازیم. داده­های این پژوهش را از برخی مقالات و منابع مکتوب و متون زبان گفتاری گردآوری کرده ایم. چارچوب این پژوهش دو نظریة بهینگی و کمینگی است که هر دو در چارچوب مکتب زایشی مطرح شده­اند. در این تحقیق درصددیم موارد استثنای مطابقه در دستور سنتی زبان فارسی را بر اساس رویکرد کمینگی که نحو محور است و نظریة بهینگی که محدودیت بنیاد است نشان دهیم. دلیل انتخاب این دو نظریه این است که مشخص کنیم کدام یک موارد استثنای مطابقه را بهتر بیان می­کنند. مطابقه در دستور کمینگی، رابطة بین جستجوگر و هدف بر پایة ارزش­گذاری مشخصه­ها است. مشخصه­ها به دو گونة ذاتی و بافتی­ هستند و مشخصه­های بافتی در بافت­های مختلف، ارزش متفاوت دارند. در نظریة بهینگی تعامل محدودیت­ها بر انتخاب گزینة بهینة مطابقه تأثیر می­گذارد. همة موارد استثنای مطابقه در نظریة کمینگی بر اساس رابطة بین جستجوگر و هدف بیان می­شوند؛ در کاربرد محترمانه، با حضور مشخصة [+hon] شمار جمع محسوب می­شود و در فعل­های بی­نهاد، جستجوگر (هستة زمان) با ضمیر بی آوای pro (هدف) مطابقه می­کند. در نظریة بهینگی، گزینة بهینة مطابقه با پیروی از سلسله مراتب نشانداری جانداری تعیین می­شود. با بررسی داده­های تحقیق به این نتیجه رسیدیم که نظریة کمینگی در تبیین موارد مطابقة فعل با فاعل کارآمدتر از نظریة بهینگی است و می تواند مطابقة افعال بی­نهاد را نیز تبیین کند.